خود آموز خود اندیشی (۶۰۳)

شین میم شین

باب دوم

در احسان

حکایت سوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۶۶)

بخش دوم

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

۱

گر از پا در آید، نماند اسیر

که افتادگان را بود دستگیر

معنی تحت اللفظی:

کسی که از افتادگان دستگیری کند، موقع درآمدن از پا (شکست در جنگ) اسیر نمی شود.

سؤال

سعدی

در این بیت شعر،

دیالک تیک (۱) و ستد

را

به شکل دیالک تیک دستگیری از افتادگان و اسیر نماندن در صورت درماندگی بسط و تعمیم می دهد.

جواب

سعدی در این بیت شعر، دیالک تیک داد و ستد را به شکل دیالک تیک دستگیری از افتادگان و اسیر نماندن در صورت درماندگی بسط و تعمیم می دهد.

محتوای تطمیع آمیز این بیت شعر را نمی توان ندید.

سعدی به خواننده و شنونده اشعار خود وعده و وعید نجات از اسارت به هنگام درماندگی می دهد:

طعمه ای به نام «نجات از اسارت» به قلاب خود می بندد.

سؤال

اگر بیت شعر قبلی را با این بیت شعر در نظر بگیریم به دیالک تیک تهدید و تطمیع می رسیم، که در واقع به معنی توسعه و تعمیم دیالک تیک بیم و (۲) است.

جواب

اگر بیت شعر قبلی را با این بیت شعر در نظر گیریم به دیالک تیک تهدید و تطمیع می رسیم، که در واقع به معنی توسعه و تعمیم دیالک تیک بیم و امید است.

سعدی خواننده خود را پدرانه می زند و بعد اشکش را پاک می کند.

این ادعای سعدی، ادعای باطل و بی پایه ای است.

تاریخ جامعه طبقاتی،

تاریخ اسارت، شکنجه و آزار و اعدام بشر دوست ترین فرزندان خلق بوده است،

که زلال آسمان در مقابل پاکی شان به سجده در می آمد.

اتفاقا یکی از شعرای کم هوش برخاسته از دیار قزل ارسلان بنام شهریار،

درست عکس ادعای سعدی را به شعر می کشد، که واقع بینانه تر است.

او به شکوه می پرسد

که

چرا همواره داغ بر پاکترین سینه ها می خورد؟

چرا دشنه بر مهربانترین قلبها می روید؟

ادامه دارد.