خود آموز خود اندیشی (۸۶۱)

شین میم شین

باب دوم

در احسان

حکایت بیست . دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۷)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

۱

شنیدم که مردی غم خانه خورد

که زنبور بر سقف او خانه کرد

معنی تحت اللفظی:

زنبورها در سقف خانه کسی (مردی) لاته ساخته بودند و او مضطرب بود.

سعدی

در این بیت شعر،

دیالک تیک خیر و شر

را

به شکل دیالک تیک حشرات مفید و حشرات مضر بسط و تعمیم می دهد.

زنبور در تئوری بنیاد سعدی و امثالهم

جزو بدبنیادان مادرزاد محسوب می شود و لذا مرد از خانه کردن اشرار (زنبوران) بر سقف خانه اش نگران است.

اگر موری در کیسه گندم کسی باشد،

سعدی او را دو باره به بازار گندم برخواهد گرداند، تا مور از خانه و کاشانه اش آواره نشود.

در حق نیکان باید احسان کرد و در حق بدان فقط شمشیر به کار آید.

سعدی

(بوستان ص ۷۷)

که شبلی ز حانوت گندم فروش

به ده برد، انبان گندم به دوش

نگه کرد و موری در آن غله دید

که سرگشته هر گوشه ای می دوید

ز رحمت بر او شب نیارست خفت

به مأوای خود بازش آورد و گفت:

مروت نباشد، که این مور ریش

پراکنده گردانم از جای خویش.

معنی تحت اللفظی:

حریفی از دکان کندم فروش یک گونی گندم می خرد و به روستای خود برد.

بعد دید که در انبوهه گندم در گونی مورچه ای هست.

دلش به حال مورچه غریب سوخت و ان را به لانه اش برگرداند.

این حکایت سعدی

نه رئالیستی است و نه امکان پذیر است.

هم دیدن مورچه ای در گونی گندم

محال است

و

هم

پیدا کردن لانه مورچه.

این حکایت نشانگر بی خبری سعدی از عالم حشرات و حیوانات است.

زنبورشناسی سعدی

هم

دستکمی از مورچه شناسی و سگ شناسی سعدی ندارد.

زنبور

نه به لحاظ مثبت و نه به لحاظ منفی

فرقی با مورچه ندارد.

زنبور حتی مفیدتر و صرفنظرناپذیرتر از مورچه است.

یکی از فونکسیون های زنبور

انتقال گرده های نر به ماده و بارآوری درختان و غیره است.

ادامه دارد.