خود آموز خود اندیشی (۹۴۳)

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

مقدمه

بخش اول

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۸)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

حافظ

پروانـه او گر رسد ام در طـلـب جان

چون شمع همان دم به دمی جان بسپارم

معنی تحت اللفظی:

اگر پروانه او برای قبض روحم از راه برسد،

مثل شمع ذوب می شوم.

حافظ در این بیت غزل هم

دیالک تیک عاشق و معشوق را نه به شکل دیالک تیک پروانه و شمع، بلکه برعکس به شکل دیالک تیک و یا دوئالیسم شمع و پروانه بسط می دهد و از فرط خریت و خردستیزی خیال می کند که شق القمر می کند.

حافظ

ور چو پروانـه دهد دسـت فراغ بالی

جز بدان عارض شـمـعی نـبود پروازم

معنی تحت اللفظی:

اگر به مثابه پروانه توان پرواز داشته باشم، فقط دور روی شمع آسای او می پرم.

حافظ در این بیت شعر

دیالک تیک عاشق و معشوق را به درستی به شکل دیالک تیک پروانه و شمع بسط و تعمیم می دهد.

و

به سوختن پروانه وار در اثر گشتن دور شمع فخر می فروشد.

ادامه دارد.