خود آموز خود اندیشی (۱۰۰۳)

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت اول

بخش اول

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۸۰ ـ ۸۳)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

۱

ز دوست هر که تو بینی، مراد خود خواهد

مراد خاطر سعدی، مراد خاطر او ست.

معنی تحت اللفظی:

خلایق همه از دم، تحقق آرزوی خود را از دوست می طلبند.

به استثنای سعدی که خواهان تحقق آرزوی خود دوست است.

مدح شبه ذم به این می گویند:

دوست مورد سعدی

خودش جزو آرزومندان است و دنبال باب الحوایج می گردد.

سعدی

در این بیت شعر،

مردم را مذمت می کند، که از دوست وسیله ای برای نیل به اهداف شخصی (مراد) می سازند، در حالی که خود او تافته جدا بافته ای است و مرادی جز مراد دوست ندارد.

سعدی بدین طریق میان وسیله و هدف علامت تساوی می گذارد و به تخریب دیالک تیک وسیله و (۱) می پردازد و ضمنا دیالک تیک عاشق و (۲) را به شکل دیالک تیک هیچ و همه چیز مسخ و مثله و مخدوش می کند.

سعدی بدین طریق میان وسیله و هدف علامت تساوی می گذارد و به تخریب دیالک تیک وسیله و هدف می پردازد و ضمنا دیالک تیک عاشق و معشوق را به شکل دیالک تیک هیچ و همه چیز مسخ و مثله و مخدوش می کند.

سعدی ضمنا دیالک تیک اوبژکت و سوبژکت را به شکل دیالک تیک مراد و دوست بسط و تعمیم می دهد.

ادامه دارد.