فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تفهیم تجسمی (۳)

پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان

شین میم شین

۲۲

• اگر تئوری کوانتومی تصورات تفهیم تجسمی فیزیک کلاسیک را در عرصه حرکت در هم می کوبد، تئوری نسبیت در رابطه با تصورات مربوط به مکان و زمان به نتایج مشابه می رسد:

الف

• به این نتیجه که سرعت نور به حرکت منبع نور وابستگی ندارد.

ب

• به این نتیجه که همزمانی حوادث تنها در رابطه با سیستم های مختصات معینی صدق می کند.

پ

• به این نتیجه که زمان در سیستم های اینرتی (خنثای) متحرک مختلف به طرق مختلف جریان می یابد.

ت

• به این نتیجه که فواصل مکانی وابسته اند به سرعت سیستم های خنثی.

ج

• به این نتیجه که مکان در پیرامون اجرام بزرگ انحنا پیدا می کند و ساختار میدان قوه جاذبه را تعیین می کند و غیره.

۲۳

• اینها همه با تصورات تفهیم تجسمی فیزیک نیوتونی راجع به مکان مطلق، زمان مطلق و قوه جاذبه در تضاد قرار داشته اند.

۲۴

• توسعه تئوری کوانتومی و بعدها تئوری میدان کوانتومی و تئوری نسبیت، جهان ـ تصویر تفهیم تجسمی مبتنی بر علوم طبیعی قرن نوزدهم میلادی را با جهان ـ تصویر عمدتا مبتنی بر تفهیم غیرتجسمی جایگزین می سازد که دیگر به کمک اصطلاحات و مفاهیم تجربه روزمره قابل توضیح نبوده اند.

۲۵

• از این رو هایزنبرگ و فیزیک دانان دیگر به این نظریه می رسند که تفاوت فیزیک مدرن با فیزیک کلاسیک اصولا در تفهیم غیرتجسمی نهفته است و این نظریه را به درجه یک اصل متدئولوژیکی فیزیک نظری و حتی فراتر از آن به درجه یک اصل معرفتی ـ نظری به طور کلی ارتقا می دهند.

۲۶

• اصل تفهیم غیرتجسمی در فرم عام خود حاکی از حقایق امور زیر است:

الف

• حاکی از این است که پدیده هائی وجود دارند که اصولا بر مبنای تفهیم تجسمی قابل توضیح نیستند.

ب

• حاکی از این است که دلیل عینی این عدم امکان در طبیعت خاص اوبژکت های کوانتومی و اوبژکت های نسبیتی نهفته است.

پ

• حاکی از این است که پیشرفت بعدی فیزیک‍، وابسته به این است که آن به چه سرعتی و به چه عمقی خود را از بند کلیه تصورات مبتنی بر تفهیم تجسمی آزاد می سازد.

ادامه دارد.